Đền Ghềnh và bí ẩn ngôi mộ Ngọc Hân Công Chúa

Nằm trong con ngõ nhỏ ngay cạnh sông Hồng, Đền Ghềnh là ngôi đền thiêng đang thờ Công Chúa Ngọc Hân – một trong những vị công chúa nổi tiếng nhất lịch sử Việt Nam thế kỷ 18. Ngôi đền được biết tới như một điểm cúng lễ cầu an, cầu tài lộc nổi tiếng ko chỉ đối với người dân Hà Nội nhưng còn đối với đồ đệ tứ xứ.

Công Chúa Lê Ngọc Hân

Lịch sử

Công Chúa Lê Ngọc Hân là một trong những vị công chúa nổi tiếng nhất lịch sử Việt Nam. Bà được coi là vị người hùng áo vải đứng đằng sau sự thành công của vua Quang Trung Nguyễn Huệ.

Ngọc Hân Công Chúa là người con gái thứ chín của vua Lê Hiến Tông và Chiêu Nghi hoàng hậu Nguyễn Thị Huyền. Bà là người có sắc đẹp hoàn mỹ, nết na, thùy mị, nổi trội nhất trong số các công chúa con nhà vua. Năm 1786, sau lúc hoàn thành sứ mệnh “Phò Lê diệt Trịnh” và đem quân ra Bắc, Nguyễn Huệ vào cung yết kiến và trao binh quyền cho Vua Lê. Cảm kích trước việc đó lại muốn gây dựng mối quan hệ thân tình với nhà Tây Sơn, vua Lê Hiến Tông đã quyết định gả người con gái xuất chúng nhất của mình cho Nguyễn Huệ. Lúc bấy giờ công chúa vừa tròn 16 tuổi còn Nguyễn Huệ đã 33 tuổi.

Xem thêm: Tứ Vị Vua Bà là người nào? Kinh nghiệm đi lễ đền Cờn Môn thờ Tứ Vị Vua Bà linh thiêng.

Tình thế xoay chuyển càn khôn, quân Thanh xâm chiếm nước Nam, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng Đế, một lần nữa dẫn quân ra Bắc xoá sổ quân xâm lược. Lúc đấy, vua đã phong cho bà là Hữu Cung Hoàng Hậu, ở lại giúp vua tính liệu việc triều chính. Bà là người có nhãn quang chính trị sắc sảo, thấu hiểu thời cuộc nên mọi việc từ chuyện nhỏ tới chuyện lớn đại sự quốc gia đều được bà sắp xếp vẹn toàn, thấu đáo giúp vua an tâm đánh giặc. Năm 1789, sau lúc thắng trận trở về, Nguyễn Huệ phong cho bà làm Bắc Cung Hoàng Hậu, đóng đô ở Phú Xuân.

Sau lúc Quang Trung mất, hoàng hậu Ngọc Hân mất hết quyền lực. Bà phải trải qua bao năm tủi nhục, lẩn trốn sự truy lùng của nhà Nguyễn để nuôi con. Buồn thay, tới năm 1799 hoàng hậu Ngọc Hân từ trần lúc mới 29 tuổi. Tuần tự sau đó, hai người con của bà là công chúa Ngọc Bảo và hoàng tử Quang Đức cũng đi theo bà lúc tuổi còn nhỏ.

Nơi an nghỉ Công Chúa Ngọc Hân

Theo tương truyền, năm 1804 mẹ hoàng hậu Ngọc Hân là Mẫu Chiêu Nghi Nguyễn Thị Huyền đã bí mật nhờ một tướng nhà Nguyễn đưa hài cốt 3 mẹ con bà về chôn ở bãi Cây Đại trong làng Nành. Lúc đấy nhà Nguyễn đang truy lùng vô cùng gắt gao, tìm cho ra hài cốt của 3 mẹ con hoàng hậu Ngọc Hân nên mộ bà được xây hết sức phổ biến. Tuy nhiên, 38 năm sau, đời vua Thiệu Trị, do tranh chấp trong làng nên có đơn tố giác ông chánh tổng Hà Dương dung túng cho làng Phù Ninh (làng Nành nơi chôn hoàng hậu Ngọc Hân) thờ nghịch tặc. Lúc đấy, tổng đốc Bắc Ninh được triều đình cử đi khảo sát đã phát xuất hiện tại dinh Thiết Lâm, nơi an nghỉ của Mẫu Chiêu Nghi Nguyễn Thị Huyền có thờ hoàng hậu Ngọc Hân và 2 người cháu ngoại. Ngay lúc đó, triều đình lệnh cho quân lính đào mộ lên và hất hài cốt xuống sông. Tuy nhiên, một thời kì sau đó, tại khúc sông làng Ái Mộ nổi lên bãi bồi ngày một cao, người dân cho rằng đó là hài cốt của 3 mẹ con hoàng hậu Ngọc Hân nên tạo miếu thờ và thắp hương tại đây. Tuy nhiên ít lâu sau, ngôi miếu nhỏ cũng bị lũ cuốn trôi. Mãi tới năm 1858, cụ Đặng Thị Bản, vợ cụ Định Đình Hinh cùng nhiều khách thập phương khác đã hằng tâm công đức tu tạo lại đền ở Ái Mộ được nhân dân vô cùng quý trọng. Ngày đấy, nhà Nguyễn vẫn còn thù hằn với nhà Tây Sơn nên để bảo vệ đền, người dân nơi đây phải dùng hình thức mẫu Thoải để thờ thay vì thờ đích danh công chúa Ngọc Hân. Tới năm 1872, Pháp đánh phá Hà Nội, đền cũng bị phá hủy hoàn toàn. Cụ Bản lại đứng lên kêu gọi quyên góp khắp nơi và xây dựng lại đền khang trang hơn trước. Trải qua bao phen binh lửa, đền Ghềnh vẫn được con cháu cụ coi ngó tới ngày nay.

Đền Ghềnh

Đền Ghềnh là cách gọi thân quen của người dân địa phương. Vì nơi đây xưa kia nước sông chảy xiết, cuộn thành ghềnh nước lớn. Tuy nhiên, theo năm tháng, dòng chảy chuyển đổi, con ghềnh mất tích và chỉ còn lại dấu vết nơi đền thiêng ngày nay.

Xem thêm: Đền Ghênh và đền Ghềnh là hai ngôi đền không giống nhau? Xem ngay thông tin cụ thể về đền Ghênh.

Dâng lễ đền Ghềnh

Đền Ghềnh chính là nơi anh linh tụ khí, vô cùng linh thiêng. Khách hành hương đổ về đền ngày một nhiều một phần vì dư ba của trang liệt nữ – Hoàng Hậu Lê Ngọc Hân, một phần bởi vì đền thiêng, linh ứng nhiều lời thỉnh cầu của nhân dân. Con hương thường tới đền đông nhất là vào đầu xuân năm mới và dịp lễ hội đền vào tháng 3 để cầu cho gia đình thuận hòa, êm ấm, có tài có lộc, có của ăn của để, làm ăn xuôi chèo mát mái. Mỗi lúc tới đền, con hương thường sắm lễ trước ở nhà. Bởi giống như những ngôi đền nổi tiếng khác, giá lễ vật được bán cạnh đền đắt gấp 2 tới 3 lần phổ biến, vô cùng chặt chém. Một mâm lễ được sắm tương tự thường gồm các thức lễ như một đĩa hoa, một đĩa quả, một cơi trầu, quả cau, cút rượu, xôi thịt, thẻ hương, giấy tiền, và cánh sớ.

Trong những ngày lễ lớn của đền, nhiều con hương thường muốn dâng tiến những lễ vật đẹp, sang mang ý nghĩa tốt đẹp để có thể bày trên ban thờ thánh trong thời kì dài, bộc bạch lòng tôn kính. Lúc đấy, Oản Tài Lộc chính là lễ vật phù thống nhất. Bởi oản được thiết kế tỉ mỉ đẹp sang, mang ý nghĩa tài lộc tốt lành lại có thể để được tới 6 tháng ko bị hỏng mốc, cực thích hợp bày trên ban thờ thánh.

Quanh oản dâng đền Ghềnh là oản màu trắng. Theo đó, loại oản được khuyến khích nên dâng lễ tại đền là những quanh oản được trang trí tỉ mỉ, cụ thể với hoa lụa, lá ngọc cành vàng trang trọng, lộng lẫy giống như thành phầm Oản Tài Lộc nhưng Cúng Đầy Tháng đang làm.

Xem thêm: Các mẫu Oản Tài Lộc lễ Công Chúa Ngọc Hân và các vị thần linh Tứ Phủ.

Oản tài lộc thuộc thương hiệu Cúng Đầy Tháng là loại oản đặc thù, được đơn vị này đầu tư nghiên cứu, thiết kế sao cho thích mắt, vừa lòng người mua lại thích hợp với văn hóa thờ tự Tứ Phủ của người Việt. Loại oản này đặc thù thích hợp dâng lên vị thánh mẫu đền Ghềnh trình bày lòng thành tâm của người lễ bởi các cụ thể trang trí trên oản đều thuộc chất liệu cao cấp, được sắp xếp có chủ ý, mang nhiều ý nghĩa tốt lành. Oản chính là vật đại diện tài lộc cầu một năm tấn tài, tấn lộc, tấn bình yên tới với gia chủ.

Văn khấn đền Ghềnh

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lạy)

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con xin kính lạy Tam giới Thiên chúa cập nhất quyết Thánh chúng.

Con xin kính lạy Tam phủ công đồng. Tứ phủ vạn linh

Con xin kính lạy Thiên tiên Thánh mẫu, Địa thiên Thánh mẫu, Thủy tiên thánh mẫu.

Con xin kính lạy Đức Chúa kho Thánh mẫu hiển hóa anh linh.

Con xin kính lạy Đương niên hành khiển chí đức Tôn thần,

Con xin kính lạy Đường cảnh Thành Hoàng Bản Thổ đại vương.

Con xin kính lạy Ngũ hổ thần tướng, Thanh sạch xà Thần linh

Hương tử (chúng) con là ….

Ngụ tại …..

Hôm nay là ….

Con sắm sửa kim ngân, hương hoa, lễ vật chí thiết một lòng thành tâm dâng lễ, sám hối cầu xin phù trợ cho hương tử con được: gia khuyến bình yên, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình yên đắc bình yên, xin cho con được làm ra kiếm thấy, có ngân có xuyến, ăn nên làm ra.

Hương tử con lễ bạc tâm thành, cúi đầu thành tâm kính lễ … (tên vị thánh), cúi xin được phù trợ hộ trì.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lạy)

Vị trí và cách vận chuyển tới đền Ghềnh từ bến xe nội thành

Đền Ghềnh nằm tại Ngõ 22, Phú Viên, Bồ Đề, Long Biên, Hà Nội nên rất thuận tiện cho con hương từ Hà Nội tới thăm đền tại những tuần tiết trong tháng, trong năm. Dù vậy, hàng năm, đền Ghềnh cũng đón rất nhiều khách ngoài tỉnh khác về lễ đền. Hồ hết để thuận tiện, con hương thường đi xe riêng tới đền. Tuy nhiên, nếu quý vị có đi xe khách về Hà Nội và muốn tới thăm quan hay dâng lễ đền thì vẫn có thể đi bằng xe buýt công cộng hoặc đặt xe ôm hay taxi.

Nếu đi bằng xe buýt công cùng với giá vé 7000đ 1 lượt, tại các bến xe lớn trong nội thành Hà Nội, lộ trình vận chuyển sẽ như sau:

Bến xe Gia Lâm là bến xe gần đền Ghềnh nhất bởi bến xe này thuộc cùng khu Long Biên với Đền nên nếu được quý vị nên bắt xe khách tới điểm này – thời kì dự kiến tới đền 15 phút:

• 549 Nguyễn Văn Cừ gần bến xe Gia Lâm – xe 11 – Chùa Ái Mộ – đi bộ tới đền Ghềnh khoảng 350m.

Bến xe Giáp Bát – thời kì vận chuyển dự kiến hơn 30 phút tùy tuyến đường và điều kiện giao thông:

• Tại bến xe bắt xe 08A, 08ACT, 08B, 08BCT – điểm Hàng Muối – xe buýt 11 – chùa Ái Mộ – đi bộ khoảng 450m tới đền Ghềnh. Đây là tuyến xe tối ưu nhất và nhanh nhất.
• Tại bến xe bắt xe 08A, 08ACT, 08B, 08BCT – điểm trung chuyển Long Biên sang làn đón xe buýt phía đường Trần Nhật Duật – xe 47A – 21 Bồ Đề, Cầu Chương Dương – đi bộ khoảng 150m tới đền Ghềnh.
• Tại bến xe bắt xe 08A, 08ACT, 08B, 08BCT điểm trung chuyển Long Biên sang làn đón xe buýt phía đường Trần Nhật Duật – xe 98 – chùa Ái Mộ – đi bộ khoảng 450m tới đền Ghềnh.
• Tại bến xe bắt xe 08A, 08ACT, 08B, 08BCT – điểm Hàng Muối – xe 11 hoặc 34 – Ô Quan Chưởng – xe 47A – 21 Bồ Đề, Cầu Chương Dương – đi bộ khoảng 150m tới đền Ghềnh.
• Tại bến xe bắt xe 08A, 08ACT, 08B, 08BCT – điểm trung chuyển Long Biên sang làn đón xe buýt phía đường Trần Nhật Duật – xe 100, 10B, 17, 98 – Ô Quan Chưởng – xe 47A – 21 Bồ Đề, Cầu Chương Dương – đi bộ khoảng 150m tới đền Ghềnh.

Bến xe Mỹ Đình – thời kì vận chuyển dự kiến gần 1 tiếng tùy tuyến đường và điều kiện giao thông:

• Đối diện bến xe Mỹ Đình – xe 34 – Ô Quan Chưởng – xe 47A – 21 Bồ Đề, Cầu Chương Dương – đi bộ khoảng 150m tới đền Ghềnh.
• Tại bến xe Mỹ Đình – xe 35A – Bệnh viện đa khoa y khoa cựu truyền – xe 47A – 21 Bồ Đề, Cầu Chương Dương – đi bộ khoảng 150m tới đền Ghềnh.
• Tại bến xe Mỹ Đình – xe 09B – 165 Cầu Giấy – xe 34 – Ô Quan Chưởng – xe 47A – 21 Bồ Đề, Cầu Chương Dương – đi bộ khoảng 150m tới đền Ghềnh.
• Đối diện bến xe Mỹ Đình – xe 34 – 145 Nguyễn Thái Học sân VĐ Hàng Đẫy – xe 22A – 549 Nguyễn Văn Cừ – xe 11 – Chùa Ái Mộ – đi bộ tới đền Ghềnh khoảng 350m.
• Tại bến xe Mỹ Đình – xe 09B – 165 Cầu Giấy – xe 34 – 549 Nguyễn Văn Cừ – xe 11 – Chùa Ái Mộ – đi bộ tới đền Ghềnh khoảng 350m.

Kiến trúc đền Ghềnh

Đền Ghềnh trải qua nhiều lần bị tác động ngoại cảnh phá hủy nên được tu sửa nhiều lần. Do đó những nét kiến trúc cổ của đền gần như ko còn. Tuy nhiên những hạng mục chính của đền vẫn được đảm bảo như điện mẫu, điện sơn trang, nhà tổ, nhà khách, khu vực phụ trợ.

Cổng vào đền được xây theo lối cổng tam quan với cửa đỏ nổi trội. Tiến vào trong, tại sân đền có ban thờ ông Hồ (Quan Thanh Tra) quay thẳng vào chính điện. Tại chính điện, phía trong cùng là cung cấm được sơn son thiếc vàng lộng lẫy thờ công chúa Ngọc Hân hay chính là Mẫu Thoải. Hai bên phía ngoài cung ứng có đặt ban thờ Tứ Vị Thánh Chầu cùng Công Đồng các quan, Ngũ vị Tôn Ông, các vị Tứ Phủ Thánh Cậu.

Ngoài ra, đền Ghềnh cũng nổi tiếng với những di vật có từ xa xưa. Trước hết là quả chuông được đúc từ thời vua Tự Đức (1876). Sau đó là hai cỗ kiệu: 1 kiệu Long Đình và 1 kiệu Mẫu. Những cổ vật này đều được trang trí trạm trổ vô cùng tỉ mỉ và khôn khéo, khó có nghệ nhân nào ngày nay có thể làm được. Ngoài ra, đền cũng cất giữ nhiều bức đại tự, cuốn thư, hoành phi, câu đối vô cùng có trị giá cả về mặt vật chất và ý thức.

Lễ hội đền Ghềnh

Hàng năm đền Ghềnh thường tổ chức lễ hội vào tháng 8 âm lịch, từ mùng 6 tới 12. Lễ hội đền Ghềnh được thẩm định là vô cùng lạ mắt, khó nơi nào có được. Lễ hội cũng được chia làm 2 phần đó là phần lễ và phần hội. Phần lễ nổi trội với lễ rước nước được tổ chức ngay tại vùng sông Hồng. Lễ mang ý nghĩa cầu cho mưa gió thuận hòa, cây lá tươi tốt, vụ mùa bội thu. Lễ này thực chất mang nghĩa rửa hận cho Hoàng Hậu Ngọc Hân. Tuy nhiên do trước kia lính nhà Nguyễn thắt chặt nên lễ này chỉ được coi là lễ Mẫu và nước lấy về để thờ Mẫu Thoải quanh năm.